s.s. ATHENIA
Brytyjski statek pasażerski - II wojna światowa
|
|
|
|
|
Brytyjski statek pasażerski s.s. ATHENIA.
The British passanger liner s.s. ATHENIA (launched; 28th January 1923 ; 13581 BRT).Torpedoed and sunk by the German submarine U-30 northwest of
Inishtrahull, Ireland. She was the first British ship to be sunk by Germany in World War II.
|
Pierwszym statkiem handlowym zatopionym w czasie I wojny światowej przez niemiecki okręt podwodny był mały brytyjski
frachtowiec s.s. GLITRA (832 BRT). Posłał go na dno morza U-Boot oznaczony jako U-17 (dow. Kapitänleutnant Johannes
FELDKIRCHNER). Zdarzenie to można nazwać, całkiem bez przesady epokowym, gdyż było to pierwsze zatopienie statku
handlowego w historii. W pewnym sensie odpowiednikiem tego wydarzenia w czasie II wojny światowej była katastrofa liniowca s.
s. ATHENIA, storpedowanego przez U-Boot U-30, którym dowodził Oberleutnant Fritz-Julius LEMP.
|
|
Parowiec ATHENIA zbudowany został w stoczni
Fairfield Shipbuilding and Engineering Company, Ltd.
w Gowan (Szkocja), na zamówienie armatora Anchor-
Donaldson Ltd. Przenaczeniem statku była obsługa ruchu
pasażerskiego między Wielką Brytanią a Kanadą.
Ceremonia wodowania i nadania imienia miały miejsce 28
stycznia 1923 roku. W podróż dziewiczą , na trasie
Glasgow - Liverpool- Quebec - Montreal, ruszył 19
kwietnia 1923.
W roku 1935 statek stał się własnością Donaldson
Atlantic Line. Pływał głównie na trasie Glasgow lub
Liverpool - Quebec lub Montreal. W sezonie zimowym
zawijał do Halifax.
|
|
|
Zatonięcie s.s. ATHENIA zajmuje w historii żeglugi
miejsce szczególne, a wynika to z następująch powodów:
1. był to ostatni liniowy statek pasażerski, jaki
wyszedł z Wielkiej Brytanii przed wybuchem wojny z
Niemcami,
2. był to pierwszy statek handlowy zatopiony przez
niemiecki okręt podwodny w toku II wojny światowej,
3. padł on ofiarą pierwszej zbrodni wojennej na
morzu podczas II wojny światowej (w opinii Zachodu;
pierwszych zbrodni dokonano podczas ataków na polskie
statki 1 września 1939).
|
|
|
|
Karl DÖNITZ tak wspominał zatopienie s.s. ATHENIA: "3.9.1939
U-30 zatopił angielski statek pasażerski ATHENIA. Zaciemniony
statek płynął bardzo osobliwym kursem, zygzakując. Dowódca
uznał go więc za krążownik pomocniczy i zatopił. Mimo
usprawiedliwienia, że działał w dobrej wierze, został on przeze
mnie ukarany, ponieważ działając z większą starannością mógł
rozpoznać, że nie był to krążownik pomocniczy. Ze względu na to
zajście jeszcze wieczorem 4.9.1939 r. rozkazano U-Bootom:
Zarządzeniem Führera nie podejmować na razie żadnych wrogich
działań wobec statków pasażerskich nawet wtedy, gdy idą one w
konwoju." (K. DÖNITZ, 10 lat i 20 dni, tłum. S. Lisiecka i T.
Waszak, 1997, wyd. Finna, Gdańsk).
|
|
|
|
|
|
Podstawowe dane techniczne:
Pojemność: 13 581 BRT, 8 118 NRT; wymiary: 526,3 x 66,4 x
27,7 stóp ang. lub 160,42 x 20,24 x 8,44 m; prędkość: 15,0 -
15,5 węzłów; napęd: 6 turbin parowych z przekładniami Brown-
Curtis, 2 śruby; miejsca pasażerskie: 400 kabinowych, 1000 klasy
3., a po przebudowie w 1927 - odpowiednio miejsc 310 i 928.;
załoga 315. Koszt budowy: 1 250 000 funtów szterlingów.
|
|
|
|
|
Statek został trafiony torpedą wystrzeloną przez U-30 3 września 1939 wieczorem, na zachodnim Atlantyku, w odległości ok.
250 mil na zachód od Irlandii. Eksplozja torpedy nastąpiła w ładowni nr 5 przy grodzi wodoszczelnej maszynowni. Opis wydarzenia
podaję za książką T.M. Gelewskiego pt. "Zbrodnie wojenne na morzu w drugiej wojnie światowej" (Wyd. Morskie, Gdańsk, 1976):
" ...na pokładzie znajdowało się 1417 osób, z tego 1102 pasażerów i 315 osób załogi. Wśród pasażerów było 469 Kanadyjczyków, 311
Amerykanów, 150 wschodnioeuropejskich uciekinierów (głównie Żydów). Resztę pasażerów stanowili Brytyjczycy i Irlandczycy
oraz 34 Niemców. Wśród pasażerów były kobiety i dzieci."
|
"(...) Mimo nadkompletu pasażerów ATHENIA była wyjątkowo starannie przygotowana, gdyż miała 26 łodzi ratunkowych mogących
pomieścić 1826 osób, 21 tratw na 462 osoby, 18 kół ratunkowych i 1600 kamizelek. Wszyscy pasażerowie zasiedli właśnie do
podawanego wieczorem obiadu, gdy o godz. 19.39 statek trafiła torpeda. Stało się to na Atlantyku na pozycji 56.44N i 014.05 W."
"Wybuch torpedy spowodował śmierć i ciężkie obrażenia wielu osób. Grozę sytuacji pogarszała ciemność, gdyż uszkodzona została
instalacja elektryczna, przechył statku powodujący zacinanie się drzwi od niektórych kabin, przerażenie dzieci i ich matek oraz
niemożność porozumienia się większości uchodźców z brytyjską załogą. dzięki jednak energii i ofiarności załogi początkowa panika
została opanowana. Udało się też uruchomić pomocnicze źródło energii elektrycznej, a dzięki przytomności umysłu III oficera,
Colina Porteousa, zahamowano czasowo zwiekszanie się przechyłu statku. Porteous w momenci wybuchu pełnił wachtę na pomoście
nawigacyjnym, natychmiast więc nacisnął dźwignię zamykającą drzwi grodzi wodoszczcelnych. Zalarmowano przestrzeń w zasięgu
radiostacji, uzyskując odzew z norweskiego statku KNUTE NELSON; zbliżały się również statki SOUTHERN CROSS (szwedzki
jacht) oraz CITY OF FLINT (amerykański)."
|
 |
|
|
Statek tonął bardzo powoli, prawie przez 14,5 godziny ...
|
|
|
"(...) Po nadejściach pierwszych statków większość łodzi
ratunkowych z rozbitkami została podniesiona. Nie obeszło się przy
tym bez nieszczęśliwego wypadku: łódź nr 5A dostała się w wir
wytworzony śrubami jachtu SOUTHERN CROSS. Zginęła ponad
połowa spośród 90-osobowej załogi szalupy. Akcja ratunkowa trwała
przez całą noc. O godz. 6.00 4 września nadeszły brytyjskie
niszczyciele ELECTRA i ESCORT, później FAME. Dzięki temu
pomieszczono wszystkich żywych rozbitków; uratowano nawet
zapomnianą w okrętowym szpitalu nieprzytomną pasażerkę, mimo że
cała ratownicza flotylla była już gotowa do opuszczenia miejsca
tragedii, które przecież w każdej chwili mogło stać się widownią
nowego ataku. Krótko po godzinie 11 tegoż dnia ATHENIA
ostatecznie zatonęła."
|
|
Niemiecki atak, przeprowadzony wieczorem i bez ostrzeżenia, spowodował śmierć 112 ludzi, w tym 93 pasażerów, z tego 69
kobiet i 16 dzieci. Już sam atak nastąpił z pogwałceniem obowiązujących przepisów protokołu londyńskiego z 1939 r. (...). Kpt. LEMP
nie stanął przed sądem, zginął bowiem wraz z okrętem podwodnym U-110, którego dowódcą później został."
|
| |
_____________________________________________________________________________
- FACTA NAUTICA -
dr Piotr Mierzejewski, hr. Calmont
|
| |
|
|
__
|
.
|
|
