| |
|
|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
HMS CHALLENGER
- Korweta żaglowo-parowa - Statek oceanograficzny - Wyprawa Challengera -
|
| |
|
|
|
|
HMS CHALLENGER - pierwszy w historii statek oceanograficzny na starej rycinie.
|
| |
---------HMS CHALLENGER był pierwotnie okrętem wojennym Royal Navy, pełnorejową drewnianą korwetą o wyporności 2306 ton. Admiralicja
zdecydowała o przebudowie tej jednostki na pierwszy w historii statek przeznaczony do prowadzenia badań oceanograficznych na szeroką skalę. Projekt
przebudowy statku opracował biolog sir Charles Wyville Thomson, który późnie został kierownikiem zespołu naukowego zaokrętowanego na statku.
--------7 grudnia 1872 roku, statek mieszczący laboratoria dla zoologów, botaników, chemików i geologów, a nawet i fotografów, wyruszył z Wielkie Brytanii
w słynną podróż, dla nauki wręcz wiekopomną. Dowódca jednostki, kapitan, George Strong Nares, otrzymał później za nią szlachectwo. Ta wielka
ekspedycja, w czasie której pokonano aż 127 600 kilometrów, miała za cel prowadzenie badań oceanologicznych na całym świecie. Trwała aż do 26 maja
1976, a wiele wyników uzyskanych przez nią zachowało aktualność do dziś. Całość wyników opublikowano w 50 tomach, wydanych między rokiem 1880 a 1895.
|
|
---------Nieistniejący już miesięcznik MORZE w roku 1972, w stulecie wyprawy, zamieścił okolicznościowy
artykuł J. Wada zatytułowany "CHALLENGER dał początek". Fragment tej publikacji cytuję poniżej:
---------"Niemal wszystko, co wiązało się z tą podróżą, nosiło znamię "nowości" dla świeżo upieczonej
oceanografii. Nigdy przedtem, żaden statek czy okręt nie był przeznaczony wyłącznie do badań morza.
Większość znajdujących się na pokładzie CHALLENGER'a instrumentów i urządzeń nie mogła być wcześniej
wypróbo¬wana, nie było bowiem po temu okazji. Tym samym wszelkie wstępne doświadczenia miały charakter
pionierskich eksperymentów w dzie-dzinie technologii badań morza.
---------Jedną z poważniejszych trudności, jakie musiała przewyciężyć ekipa CHALLENGER'a, była
konieczność dokładnego utrzymania pozycji podczas sondowania, które im większa głębokość, tym dłużej
trwało. Równocześnie, prócz pomiarów głębi oceanu, w tych samych miejscach i w tym samym czasie musiano
pobierać próbki wody na różnych głębokościach oraz osadów dennych, dobywać okazy fauny i flory morskiej, a
także dokonywać obserwacji meteorologicznych. Często wymagało to utrzymywania statku w określonym
punkcie przez dwie doby. Nie byłoby to możliwe do osiągnięcia przy pomocy żagli. CHALLENGER uruchamiał
więc wówczas swą śrubę, napędzaną przez maszynę parową o mocy 1 234 KM. Było to jego jedyne urządzenie
dla możliwie dokładnego utrzymywania określonej pozycji w koniecznym okresie czasu."
---------"Próbki osadów pokrywających dna oceanów pobierane były przy pomocy 60-centymetrowego
metalowego cylindra, mocowanego do ciężarka sondy. Ten prototyp drylownika zagłębiał się w dnie nie więcej
niż 45 centymetrów. Nie była to jedyna jego niedoskonałość. Podczas wyciągania utrzymywała się w nim
|
|
|
Sir Ch. W. Thomson
Kierownik wyprawy
|
jedynie ciężka gliniasta gleba, skutkiem czego często tracono nawet całość pobranej próbki. A jeśli udało się wybrać pełny cylinder, zatkany czymś w
rodzaju gliniastego korka, natychmiast przesypywano uzyskaną próbkę do szklanych pojemników, niszcząc jej warstwowy układ mówiący o setkach tysięcy
lat geologicznej historii Ziemi. Mimo tych mankamentów, próbki denne uzyskane przez ekipę CHALLENGER'a, po raz pierwszy pozwoliły oceanografom
przyjrzeć się substancji pokrywającej dna oceanicznych głębin."
---------"Podczas wędrówki wokół globu badacze z CHALLENGER'a złowili mnóstwo okazów morskich zwierząt nigdy przedtem nie oglądanych.
Przetrzymywali je w znajdującym się na statku dużym akwarium. Dokonali też identyfikacji planktonu, zdobywając bezcenną dla przyszłych ekspedycji
wiedzę o jego bogactwie i właściwościach organicznych."
---------"Teoretycy XIX wieku widzieli dno oceanów jako ogromną płaszczyznę. Wierzono, że wszelkie dostrzeżone na nim nierówności i uskoki powierzchni
stanowią odwieczne i niezmienne nawarstwienia osadów dennych. Wierzenia te upadły wobec wyników badań CHALLENGER'a. Mimo prymitywnej jeszcze
techniki sondowania, na płaszczyźnie dna Środkowego Atlantyku wykryto obecność wysokich wzniesień. Było to pierwsze stwierdzenie istnienia Wału
Śródatlantyckiego. jednego z łańcuchów górskich ciągnących się przez wszystkie oceany świata."
---------"Wyprawa HMS CHALLENGER'a nie zdołała wprawdzie wyjaśnić wszystkich spostrzeżonych w jej trakcie zjawisk, nawet tych, które już były
przedmiotem badań i dociekań. Ukazała jednak ówczesnej nauce zupełnie nowy i nieoczekiwany obraz morskich głębin. (...) ...minęły aż 23 lata, zanim zostało
ukończone opracowywanie sprawozdania naukowego z wyprawy. Stało się ono podstawą dynamicznego rozwoju współczesnej oceanografii."
|
|
|
HMS CHALLENGER u brzegów St. Paul's Rocks (0°55'N, 29°22'W, 870 kilometrów od brzegów Brazylii, nienacznie na północ od równika).
Stara rycina.
|
| |
|
ZOBACZ TAKŻE:
| Laboratorium biologiczne na HMS CHALLENGER | L'HIRONDELLE - statek oceanograficzny ks. Monaco | Książę Monaco - oceanograf amator |
|
| |
| |
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
| |
|
|
|
|
